Tại Việt Nam, khu vực nông thôn là nơi sinh sống của hơn 60% dân số cả nước, đóng vai trò chiến lược đối với phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đảm bảo quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu của quốc gia. Hiện nay, đời sống văn hóa tinh thần và kinh tế của người dân nông thôn có nhiều chuyển biến tích cực; dân trí được nâng cao. Đặc biệt, sau hơn 13 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, không chỉ hạ tầng giao thông, kinh tế, văn hóa, xã hội được cải thiện, mà ý thức và nhận thức của cư dân nông thôn về giữ gìn môi trường sống, môi trường sinh thái cũng được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ là những nguy cơ ô nhiễm môi trường nước, ô nhiễm môi trường không khí, ô nhiễm môi trường đất, vấn đề chất thải rắn nông thôn, đặc biệt tại các vùng ven đô, gần các khu, cụm công nghiệp và làng nghề. Tác động tiêu cực của các vấn đề môi trường trên không chỉ gây thiệt hại về kinh tế - xã hội và sinh thái, mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân.

Nhằm phản ánh thực trạng chất lượng môi trường ở nông thôn, nhận diện các nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, các vấn đề môi trường bức xúc, nổi cộm ở khu vực nông thôn trong thời gian qua cũng như nhận diện các sức ép, nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường nông thôn, từ đó đề xuất, kiến nghị các giải pháp tăng cường hiệu quả công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường và cải thiện chất lượng môi trường ở nông thôn trong thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã lựa chọn chủ đề “Môi trường nông thôn - Thực trạng và giải pháp” để xây dựng Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia năm 2023.
Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia năm 2023 sẽ cung cấp thêm thông tin, dữ liệu hữu ích về hiện trạng môi trường nông thôn trong bối cảnh hiện nay, kịp thời hỗ trợ công tác quản lý nhà nước về môi trường, góp phần xây dựng nông thôn mới. Đồng thời, Báo cáo cũng là nguồn tài liệu tham khảo chính thống, phục vụ công tác nghiên cứu và phổ biến thông tin cho cộng đồng.